tyczny odnoszą się do zasad określania wynagrodzenia za służebność prze-syłu, wskazując jedynie, że ma być ono odpowiednie. Jeżeli wynagrodzenie za służebność jest określane w pieniądzu. 7, jak dzieje się zawsze w przy-2 W orzecznictwie zauważa się, że na ogół wykonywanie służebności polega na przeprowadze-
Służebność drogi koniecznej jest najczęściej spotykaną służebnością w Polsce. Jej zasadniczym celem jest umożliwienie połączenia określonej nieruchomości z drogą publiczną. Okazuje się, że oprócz standardowej odpłatności to ograniczone prawo rzeczowe może wiązać się także z obowiązkiem podatkowym – kto, kiedy i w jakiej wysokości musi zapłacić taką daninę? Wszystkie służebności należą do kategorii ograniczonych praw rzeczowych – ich podstawowym celem jest umożliwienie wykonywania określonych uprawnień kosztem obciążeń ustanawianych względem innej osoby lub rzeczy. Zgodnie z treścią art. 145 Kodeksu cywilnego, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Przeprowadzenie drogi koniecznej następuje zawsze z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Pamiętajmy również, że przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Służebność drogi koniecznej jest ustanawiana najczęściej przy okazji transakcji związanych ze sprzedażą lub darowizną nieruchomości gruntowej. Oczywiście prawo to może powstać także wskutek zawarcia odrębnej umowy – zawsze w formie aktu notarialnego. Innym sposobem na ustanowienie tej służebności jest uzyskanie właściwego prawomocnego orzeczenia sądu – np. dotyczącego zniesienia współwłasności lub działu SN z 17 czerwca 2020 roku (sygn. akt I NSNc 44/19) Służebność drogi koniecznej polega na tym, że na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej ustanawia się, jak wynika z wielowiekowej tradycji wielu systemów prawnych – prawo przechodu, przejazdu lub przegonu bydła przez nieruchomość służebną, niezależnie od tego, czyją staje się własnością. Jest to rzeczowe obciążenie jednej nieruchomości na rzecz drugiej, co jest formą rozporządzenia prawem własności, ale nie prowadzącym do obrotu prawnego którejś z tych nieruchomości. Ustanowienie służebności drogi koniecznej daje prawo do korzystania z drogi w celu posiadania dostępu do drogi publicznej z tej nieruchomości, która z różnych przyczyn została tego dostępu pozbawiona, a rozsądnie rozumując taki dostęp mieć musi. Treścią tej służebności jest możliwość przechodzenia lub przejazdu przez cudzą nieruchomość, specyfika tej służebności polega na tym, że może ona zostać ustanowiona wbrew woli właściciela nieruchomości obciążonej, w każdym jednak wypadku jej ustanowienie odbywa się za wynagrodzeniem. Do powstania służebności drogi koniecznej nie jest niezbędne ujawnienie jej w dziale III księgi wieczystej nieruchomości obciążonej oraz w dziale I-Sp nieruchomości władnącej. Wynagrodzenie może przybrać postać bądź świadczenia jednorazowego, bądź też świadczeń periodycznych. Opodatkowanie służebności drogi koniecznej Służebność drogi koniecznej może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. W tym pierwszym przypadku uprawniony zobowiązuje się ponosić jednorazową lub okresową opłatę na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Druga opcja nie generuje oczywiście takich kosztów. Obowiązek podatkowy związany z ustanowieniem służebności drogi koniecznej może przybierać jedną z dwóch form: podatku od czynności cywilnoprawnych – gdy ustanawiamy odpłatną służebność, podatku od spadków i darowizn – gdy mamy do czynienia ze służebnością nieodpłatną. Niezależnie od tego, z jaką służebnością mamy do czynienia, konieczność zapłaty podatku pojawia się z chwilą powstania tego prawa, a więc z datą zawarcia stosownej umowy lub uprawomocnienia się właściwego orzeczenia sądu. W każdym przypadku podatnikiem jest tutaj osoba, która będzie korzystała ze wspomnianej służebności. Służebność drogi koniecznej a PCC W przypadku nabycia odpłatnej służebności drogi koniecznej powstaje obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie ma przy tym znaczenia, czy taka odpłatność ma charakter jednorazowy, czy też okresowy. Nie jest istotne także to, w jaki sposób doszło do powstania takiego ograniczonego prawa rzeczowego. Wysokość stawki PCC jest tutaj stała i wynosi 1% podstawy opodatkowania stanowiącej wartość świadczeń osoby, na której rzecz ustanowiono służebność za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione. Innymi słowy, konieczne staje się tutaj pomnożenie opłat (lub jednorazowej opłaty) za posiadaną służebność przez cały okres jej trwania. Gdy umowę zawarto na czas nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić: wartość świadczeń za okres 10 lat albo wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy. Przykład 1. Pan Jan nabył odpłatną służebność drogi koniecznej na okres 2 lat. Zobowiązał się do opłacania kwoty 200 zł miesięcznie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. W tym przypadku pan Jan będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od kwoty 4800 zł (200 zł × 24 miesiące). PCC wyniesie w tym przypadku 48 zł. Służebność drogi koniecznej a podatek od spadków i darowizn Ustanowienie służebności drogi koniecznej nie podlega co prawda pod podatek od czynności cywilnoprawnych, jednak uprawniony będzie zobowiązany do uiszczenia podatku od spadków i darowizn. W tym zakresie obowiązek podatkowy powstaje również z chwilą nabycia takiego prawa. Podstawą opodatkowania jest tutaj wartość służebności, która musi być określona wspólnie przez uprawnionego i zobowiązanego z tytułu tego prawa. Pamiętajmy, że wartość tę ustalamy, mnożąc: w razie ustanowienia służebności na czas określony co do liczby lat lub ich części – przez liczbę lat lub ich części, w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia służebności na czas nieokreślony – przez 10 lat. Roczną wartość służebności ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy obciążonej służebnością, a wysokość podatku w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. W przypadku osób zaliczonych do trzeciej grupy, czyli osób obcych, podatek wynosi 12, 16 i 20% w zależności od wartości świadczenia. Przykład 2. Pan Jan nabył nieodpłatną służebność drogi koniecznej, która będzie istniała przez rok. Wartość nieruchomości obciążonej tym prawem wynosi 150 000 zł – wartość służebności wyniesie więc 6000 zł (150 000 zł × 4%). Kwota ta stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Przy założeniu, że pan Jan należy do I grupy podatkowej, będzie musiał zapłacić do urzędu skarbowego kwotę 720 zł (12% od kwoty 6000 zł). Warto w tym miejscu dodać, że ustanowienie nieodpłatnej służebności drogowej nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych – zarówno uprawniony, jak i obciążony nie są zobowiązani do wykazywania wartości ustanowionej służebności w swoich rocznych deklaracjach podatkowych. Podsumowanie Opodatkowanie służebności drogi koniecznej zależy od charakteru tego prawa. Jeśli służebność będzie odpłatna, uprawniony będzie zobowiązany do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% podstawy opodatkowania. W przypadku służebności nieodpłatnej należy zapłacić podatek od spadków i darowizn – jego wysokość uzależniona jest od grupy podatkowej, do której należy uprawniony podatnik oraz od wartości danej służebności. W każdym przypadku podatnik jest zobowiązany do zapłaty na rzecz właściwego urzędu skarbowego w terminie jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. od dnia nabycia służebności na swoją rzecz.Ustanowienie drogi koniecznej odbywa się za stosownym wynagrodzeniem. Ile ono wynosi? Jeśli w takiej sytuacji ustanawiana jest służebność gruntowa, wynagrodzenie będzie naliczane w taki sposób, że właściciel nieruchomości obciążonej pobierze stosowne wynagrodzenie, które ma mu zrekompensować poniesioną stratę w związku ze Czy w związku z ustanowieniem przez sąd służebności drogi koniecznej sąd może przyznać wynagrodzenie okresowe (miesięczne) wraz z wynagrodzeniem jednorazowym? Czy są jakieś zasady rządzące tym zagadnieniem (wynagrodzenie jednorazowe, okresowe czy łączone)? Jakieś stanowisko doktryny czy też orzecznictwa? (nazwisko do wiadomości redakcji) Odpowiada Brunon Paul, radca prawny z Krakowa – Służebność drogi koniecznej ustanawiana jest wtedy, gdy nieruchomość nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Właściciel sąsiedniej działki, która taki dostęp ma, umożliwia wtedy przejście i przejazd przez swoją posesję. Jego działka staje się wtedy nieruchomością obciążoną, a działka, na rzecz której ustanowiono służebność – władnącą. Właściciel nieruchomości obciążonej zawsze ma prawo do wynagrodzenia stanowiącego rodzaj rekompensaty za ograniczenie wykonywania prawa własności. Dodatkowo, jeśli poniósł szkodę, może żądać odszkodowania. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 8 maja 2000 r. (sygn. V CKN 43/2000). Sąsiedzi mogą ustanowić służebność w umowie i dowolnie określić zarówno jej zakres, jak i wysokość oraz sposób wypłaty wynagrodzenia. Właściciel nieruchomości obciążonej może nawet zrzec się wynagrodzenia. Jeśli strony nie są w stanie dojść do porozumienia, sprawę rozstrzyga sąd rejonowy właściwy dla miejsca położenia nieruchomości. Osoba, która składa do sądu wniosek o ustanowienie służebności (zwykle robi to właściciel nieruchomości władnącej), nie ma obowiązku proponować wysokości wynagrodzenia. Jeśli to uczyni, sąd nie będzie ową propozycją związany. Wprawdzie w przepisach nie ma ścisłych wytycznych, jak ustalać wynagrodzenie za służebność, ale w praktyce sądy opierają się na opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Koszt jego powołania obciąża wnioskującego o ustanowienie służebności. Obliczając wysokość wynagrodzenia, sąd bierze pod uwagę spadek wartości działki obciążonej i wzrost wartości działki władnącej oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie obu nieruchomości. Wynagrodzenie może być jednorazowe lub okresowe. To drugie płaci się tak długo, jak długo trwa służebność. Wysokość i częstotliwość opłat ustala sąd. Zwykle posiłkuje się przepisami podatkowymi, które przewidują, że roczna wartość służebności wynosi 4 proc. wartości nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie jednorazowe można uiścić w całości albo – np. gdy jest bardzo wysokie – rozłożyć je na raty. Okres spłaty rat nie może być jednak nieograniczony. Nie praktykuje się łączenia wynagrodzenia jednorazowego i okresowego, natomiast można ustalić wynagrodzenie jednorazowe płatne w ratach, z których pierwsza jest wyższa niż pozostałe. Warto wspomnieć, że możliwa jest waloryzacja wynagrodzenia za służebność, gdy następuje tzw. istotna zmiana stosunków. Może to być na przykład zmiana kwalifikacji gruntu z rolnego na budowlany, wzrost wartości nieruchomości czy zmiana siły nabywczej pieniądza (por. uchwała SN z 8 września 1988 r., sygn. III CZP 76/88).Ustanowienie nieodpłatnej służebności nie jest już korzystne dla podatnika. Służebność nieodpłatna nie jest wolna od podatku od spadków i darowizn. W przypadku służebności bezterminowych jest naliczany podatek w wysokości do 40 proc. wartości rzeczy. Aby uniknąć płacenia tego podatku, wystarczy ustalić opłatę za
Publikacja: 2020-04-09 Aktualizacja: 2022-01-01 Anna Sufin Wymogiem niezbędnym dla zabudowy działki, jak i normalną koniecznością, by z niej korzystać, jest posiadanie dojścia i dojazdu z tej działki do drogi publicznej. Na skutek różnych okoliczności, w tym częstokroć sporów sąsiedzkich, działka może takiego dojazdu nie mieć albo go utracić. W poniższym artykule omówione zostały możliwości przymusowego zapewnienia na drodze prawnej dostępu do drogi publicznej. Służebność drogi dojazdowej Jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (gminnej, powiatowej, wojewódzkiej), ale także gdy nie ma dostępu do będących częścią tej nieruchomości budynków gospodarskich – właściciel tej nieruchomości może przymusowo dochodzić od właścicieli sąsiednich gruntów ustanowienia takiego obciążenia tych gruntów, że do jego nieruchomości będzie można przez ten grunt przechodzić, przejeżdżać, przeprowadzać zwierzęta (por. art. 145 Kodeksu cywilnego). Aktualnie często zapewnia się także odrębnie możliwość parkowania na działce, by nie było wątpliwości, czy będzie to dopuszczalne. Jeśli z siecią dróg publicznych łączy nieruchomość działka wydzielona geodezyjnie jako droga znajdująca się pod zarządem gminy, powszechnie dostępna, choć niezaliczona do kategorii dróg publicznych w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, przyjmuje się, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej i nie ma podstaw do ustanawiania drogi koniecznej w rozumieniu art. 145 § 1 WAŻNE! Brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej oznacza brak takiego dostępu zagwarantowanego prawnie – przy jedynie grzecznościowej możliwość korzystania z drogi sąsiada istnieje podstawa do starania się o ustanowienie drogi koniecznej. Obciążenie można ustanowić zarówno w drodze umowy między właścicielami gruntów (przy czym oświadczenie właściciela gruntu obciążonego powinno być w formie notarialnej), jak i – w razie braku zgody stron – w drodze sądowej. Z pewnością w pierwszej kolejności warto zabiegać o uzgodnienie interesów poza sądem i ustanowienie służebności umową – w takim wypadku strony mogą wypracować rozsądny kompromis, także w zakresie wynagrodzenia za ustanowienie służebności, nie ponosząc kosztów sądowych. Koszty sądowe natomiast mogą być znaczne, ponieważ konieczne jest w sprawie przeprowadzenie opinii biegłego geodety, opinii biegłego rzeczoznawcy, często także sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego specjalisty z zakresu komunikacji drogowej. Na podstawie oświadczenia o ustanowieniu służebności gruntowej oraz wyrysu z mapy ewidencyjnej (na którym uwidacznia się drogę konieczną, wraz z klauzulą, że wyrys nadaje się do wpisu w księdze wieczystej) wpisuje się służebność drogi koniecznej do księgi wieczystej. Proces o ustanowienie służebności drogi koniecznej Wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, na której obciążenie ma być ustanowione (art. 38 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Wniosek należy opłacić kwotą 200 zł (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) – potwierdzenie uiszczenia opłaty na rachunek dochodów budżetowych sądu załącza się do wniosku. Wniosek rozpatrywany jest w trybie postępowania nieprocesowego – oprócz wnioskodawcy w sprawie biorą udział uczestnicy, tj. osoby, których praw dotyczy wynik postępowania. Będą to na pewno właściciele nieruchomości, które mają być obciążone, pozostali (poza wnioskodawcą) właściciele nieruchomości, na rzecz których droga konieczna ma być ustanowiona. We wniosku należy wskazać uczestników wraz z ich danymi adresowymi. Jeśli nieruchomość rzeczywiście nie ma dostępu do drogi publicznej, sąd taki dostęp z pewnością ustanowi. Nie musi jednak tego zrobić tak, jak podano we wniosku, w szczególności jeśli na takie wyznaczenie służebności nie ma zgody ze strony właścicieli nieruchomości wskazywanej do obciążenia. Jeśli są inne możliwości poprowadzenia drogi, sąd będzie te możliwości badał. W tym celu może powołać biegłego sądowego, który wskaże optymalne – ze względu na zasady ruchu drogowego oraz ze względu na koszty urządzenia – szlaki drogowe. Ponieważ przygotowanie w dalszej kolejności mapy geodezyjnej co do wszystkich tych szlaków, a także wycena rzeczoznawcy w przedmiocie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności na każdym ze szlaków spowodowałyby znaczne koszty postępowania, bardzo często sąd już po pierwszej opinii wybiera jeden ze szlaków i tylko co do niego dopuszcza dowody z opinii biegłego geodety i z opinii biegłego rzeczoznawcy. Strony mogą oczywiście nie zgodzić się z opinią biegłych i składać co do niej zarzuty. Jeśli strona nie zgadza się z opinią biegłego, w szczególności jeśli opinia zawiera błędy merytoryczne, jest niezgodna z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, wnioski nie wynikają z poszczególnych ustaleń, nie jest stanowcza, może złożyć w terminie wyznaczonym przez sąd zarzuty do opinii biegłego. W przypadku złożenia zarzutów sąd przeprowadzi dowód z opinii uzupełniającej tego samego biegłego albo wezwie biegłego na rozprawę w celu złożenia wyjaśnień. Żeby skutecznie podważyć opinię i opinię uzupełniającą oraz spowodować, że sąd nie oprze się na jej ustaleniach, co do zasady, konieczne jest wnioskowanie o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii innego biegłego na te same okoliczności. Jeśli w sprawie będą kolejne opinie, strony będą podważać opinie wszystkich albo większości biegłych, postępowanie może się przedłużyć nawet do kilku lat. WAŻNE! Sąd indywidualnie decyduje (zgodnie z regułami z art. 520 na kogo nałoży obowiązek poniesienia kosztów postępowania. Jeśli interesy stron są sprzeczne, sąd może obciążyć jedną z nich („przegrywającą”) obowiązkiem poniesienia kosztów postępowania. Sąd może przy tym zasądzić koszty profesjonalnego pełnomocnika strony „wygrywającej”, jeśli z takim występowała. Jeśli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, sąd może też stosunkowo rozdzielić koszty. Co do zasady jednak w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że przy braku sprzeczności interesów kosztami opinii sąd zazwyczaj obciąża wnioskodawcę. Służebność przejazdu przez drogę W orzecznictwie przyjmuje się, że obecnie dojazd samochodem (pojazdem mechanicznym) powinien być składnikiem dostępu nieruchomości do drogi publicznej (por. uchwała SN z r., III CZP 14/14). Droga służebna powinna zatem uwzględniać przejazd pojazdów mechanicznych, chyba że w konkretnym przypadku z powodu na przykład potrzeb nieruchomości władnącej, ukształtowania terenu nie jest to konieczne. Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej bierze się pod uwagę potrzeby nieruchomości władnącej. Jeśli jest to nieruchomość mieszkalna, nie ma potrzeby uwzględnienia możliwości przejazdu tą drogą samochodów ciężarowych za wyjątkiem dostępu w związku z wywozem śmieci, opróżnieniem szamba, dojazdu karetki, straży pożarnej itd. (por. postanowienie SN z r. II CKN1256/00). WAŻNE! Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej do nieruchomości mającej charakter gospodarczy sąd uwzględni możliwość dojazdu do niej samochodów ciężarowych, znacznej ilości samochodów osobowych itd. – w zależności od jej potrzeb, jednak z zastrzeżeniem najmniejszego obciążenia gruntu nieruchomości władnącej. Jeśli służebność będzie ustanawiana do nieruchomości mieszkalnej, fakt prowadzenia na tej nieruchomości działalności gospodarczej niezgodnie z jej przeznaczeniem nie wpłynie na treść służebności. Samowolna zmiana sposobu użytkowania nieruchomości, mimo jej nieprzystosowania do działalności gospodarczej z powodu jej charakteru, otoczenia, nie powoduje, że sąd przy ustalaniu szlaku drożnego nie weźmie pod uwagę możliwości np. parkowania na drodze samochodów ciężarowych, ich przyczep. Natomiast inny przypadek zachodzi, gdy ustanawia się drogę służebną do nieruchomości o charakterze gospodarczym, usługowym. Także jednak i w tym przypadku obowiązuje zasada, że przeprowadzenie drogi koniecznej ma nastąpić z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które ma ona prowadzić. Właściciel nieruchomości, dla której ustanawiana jest służebność, nie może zwiększać niedogodności nieruchomości służebnej w dążeniu do rozwoju gospodarczego własnej nieruchomości (tak: wyrok SN z r., II CKN 43/97). Szerokość drogi służebnej Przepisy nie określają, jaka powinna być szerokość drogi służebnej. Ocena musi nastąpić stosownie do potrzeb nieruchomości władnącej, zasady jak najmniejszego obciążenia nieruchomości obciążonej i rzeczywistych możliwości w terenie, ale także uregulowań przepisów techniczno-budowlanych. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w rozdziale 2 „Dojścia i dojazdy” określa, że jezdnia stanowiąca dojazd nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1), dojście i dojazd do działki budowlanej w postaci ciągu pieszo-jezdnego – 5 m (§ 14 ust. 2). Funkcję dojazdów do budynku i urządzeń mogą spełniać dojścia, pod warunkiem, że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m. Szczegółowe uregulowania zostały zawarte także w rozporządzeniu w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (§ 12), ustawie o drogach publicznych (w zakresie urządzenia zjazdu na działkę – art. 29), rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (§ 55 i nast.), rozporządzeniu w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Zapisy tych aktów bierze pod uwagę biegły z zakresu ruchu drogowego, który wyznacza i ocenia szlaki drożne do nieruchomości. Służebność mediów w drodze Przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, że w drodze analogii do art. 145 może nastąpić także ustanowienie służebności gruntowej, która polega na obciążeniu nieruchomości prawem przeprowadzenia sieci przesyłowych (por. np. uchwała SN z r. III CZP 73/91, uchwała SN z r. III CO 34/65). Właściciel nieruchomości, niemający dostępu do sieci przesyłowej, może zatem zapewnić sobie dostęp do mediów poprzez ustanowienie służebności, która obciążać będzie nieruchomość mającą bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową. W razie braku dobrowolnej zgody właściciela nieruchomości, która ma być obciążona, ustanowienie służebności można uzyskać przed sądem. Służebność drogi przez zasiedzenie Gdyby nasz sąsiad zamknął, zagrodził dotychczasowy dojazd do naszej nieruchomości, możemy rozważyć, czy ten dotychczasowy sposób korzystania z dojazdu w granicach treści służebności drogowej nie uprawnia nas do zasiedzenia służebności drogowej. Stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej dokonane przez sąd umożliwi nam korzystanie z drogi w takim zakresie, jak to miało miejsce przed zatarasowaniem jej przez sąsiada, ale też pozwoli nam nabyć tytuł prawny do drogi (ograniczone prawo rzeczowe) bez konieczności zapłaty wynagrodzenia – z prawnego punktu widzenia nastąpi tylko stwierdzenie, że ten tytuł po upływie określonego okresu czasu już nabyliśmy). WAŻNE! Przy ustanawianiu drogi koniecznej sąd zasądzi wynagrodzenie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. W przypadku zasiedzenia służebności drogowej wynagrodzenie dla właściciela nie przysługuje. Służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w przypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 Termin takiego korzystania ze służebności (w zakresie odpowiadającym treści służebności) musi wynosić przynajmniej lat 30, gdy chodzi o korzystanie w złej wierze (posiadacz służebności wiedział, że ona mu nie przysługuje) lub lat 20 w przypadku posiadania służebności w dobrej wierze (tj. przy uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że służebność nam przysługuje). Istotną i znacznie ograniczającą możliwość zasiedzenia służebności pozostaje przesłanka konieczności wykonania przez posiadacza służebności (lub jego poprzednika prawnego) trwałego widocznego urządzenia, o którym mowa powyżej (por. Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt III CZP 10/11). WAŻNE! Żeby zasiedzieć służebność drogową, konieczne jest wykonanie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości obciążonej przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności. Nie jest spełniona przesłanka „korzystania z trwałego, widocznego urządzenia”, gdy to urządzenie wykonał sąsiad – właściciel nieruchomości obciążonej. W orzecznictwie podaje się, że trwałym, widocznym urządzeniem może być np. rów odwadniający, nasyp, studnia, utwardzenie, mostek. Nie są nim koleiny, chyba że utwardzone żwirem. Czy można wypowiedzieć służebność drogi koniecznej? Przepisy dają możliwość zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności – można tego żądać w przypadku powstania już po ustanowieniu służebności „ważnej potrzeby gospodarczej” (art. 291 Sąd ocenia indywidualnie, czy taka ważna potrzeba gospodarcza powstała. W orzecznictwie za taką potrzebę uznano kolidowanie sposobu wykonywania służebności z prowadzonym na nieruchomości obciążonej rodzajem produkcji rolnej. Zniesienie służebności w takim wypadku następuje za wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości władnącej. Również za wynagrodzeniem sąd może znieść służebność gruntową, jeśli nastąpiła zmiana stosunków i na jej skutek służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej (art. 294 Zniesienie służebności nie może zajść w powyższym wypadku, jeśli służebność pozostaje konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Wreszcie zniesienie służebności może nastąpić, gdy utraciła ona wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej – wtedy właścicielowi nieruchomości władnącej nie przysługuje wynagrodzenie (art. 295 Służebność może stracić wszelkie znaczenie np. wtedy, gdy do nieruchomości władnącej została doprowadzona z drugiej strony droga publiczna. We wszystkich wyżej wskazanych wypadkach, w braku zgody właściciela nieruchomości władnącej na zniesienie służebności, właściciel nieruchomości obciążonej może wystąpić z wnioskiem do sądu. Możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej pozostaje niezwykle istotnym instrumentem, gwarantującym zapewnienie podstawowych potrzeb dojazdu i pieszego dostępu do nieruchomości, nawet kosztem nieruchomości sąsiednich. Właściciele tych drugich muszą liczyć się z obciążeniem nieruchomości, niezależnie od ich sprzeciwu. Rekompensować obciążenie ma stosowne wynagrodzenie. Świadomość powyższych zależności oraz wzajemnych praw i obowiązków przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej może pozwolić na optymalizację kosztów całego procesu obu stronom i realny wpływ na końcowy kształt wzajemnych stosunków. Dlatego niezależnie od tego, którą stronę postępowania się jest (właścicielem nieruchomości bez dojazdu czy właścicielem potencjalnie obciążonej nieruchomości), warto podejmując zagadnienia służebności wesprzeć się poradą prawnika, aby uniknąć komplikacji i nadmiernych kosztów. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Ponadto wnioskodawca powinien zaproponowa wynagrodzenie za ustanowienie suebnoci (pamitajmy suebno drogi koniecznej jest odpatna), a take przebieg i tre suebnoci. Zadaniem sdu jest przeprowadzenie dowodw z ogldzin nieruchomoci- sd musi wyznaczy tak drog, aby w jak najmniejszym stopniu obciaa ona grunty, przez ktre ma przechodzi.
Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności gruntowej może wynikać z: czynności prawnej, w wyniku której dochodzi do ustanowienia służebności gruntowej, orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej. Niezależnie od charakteru zdarzenia prawnego, w wyniku którego ustanawiana jest służebność gruntowa roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu jej ustanowienia nie należy do treści służebności gruntowej. Ustalenie wynagrodzenia za ustanowienie służebności gruntowej i korzystanie z nieruchomości służebnej nie jest przedmiotowo istotnym elementem czynności prawnej, w wyniku której dochodzi do ustanowienia służebności gruntowej. W treści czynności prawnej można jednak zastrzec wynagrodzenie należne właścicielowi nieruchomości obciążonej z tytułu ustanowienia służebności gruntowej. Może ono polegać na jednorazowej zapłacie kwoty zarówno z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, jak i z tytułu wykonywania służebności gruntowej przez właściciela nieruchomości władnącej. W takim wypadku właściciel nieruchomości władnącej zobowiązany jest do jednorazowej zapłaty z góry określonej zryczałtowanej kwoty na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Należne wynagrodzenia na podstawie czynności prawnej właścicielowi nieruchomości obciążonej może być ustalone także w taki sposób, że właściciel nieruchomości władnącej będzie zobowiązany do zapłaty określonej kwoty z tytułu ustanowienia służebności gruntowej oraz do zapłaty określonej kwoty w ustalonych przez strony odstępach czasu z tytułu wykonywania służebności gruntowej. W takim wypadku globalna kwota jaką zapłaci właściciel nieruchomości władnącej właścicielowi nieruchomości obciążonej zależy od długości czasu, w którym będzie istnieć służebność gruntowa. Można także zastrzec obowiązek zapłaty na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej albo tylko z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, albo jedynie z tytułu jej wykonywania przez właściciela nieruchomości władnącej. W sytuacji, gdy ustanowienie służebności za wynagrodzeniem następuje w wyniku zawarcia umowy wzajemnej lub w wykonywaniu wynikającego z niej zobowiązania świadczenie nabywcy służebności powinno być odpowiednikiem świadczenia spełnianego przez właściciela nieruchomości obciążanej. To oznacza, że wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności powinno być ekwiwalentne wobec wartości ustanawianego prawa, wielkości korzyści uzyskanej przez jej nabywce lub korzyści, których właściciel nieruchomości obciążanej zostanie pozbawiony wskutek ustanowienia służebności. Na każdy z głównych czynników, które powinny determinować wysokość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności wpływ wywiera: charakter nieruchomości, czyli jej położenie, rodzaj, rozmiar, kształt, społeczno-gospodarcze przeznaczenie określane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku ich braku – właściwości terenu oraz sposób korzystania z nieruchomości sąsiednich, utrata pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości, zagospodarowania jej, zakres i sposób ingerencji w nieruchomość obciążoną oraz pozbawienia władztwa nad nią, w przypadku, gdy służebność polega na korzystaniu z jakichkolwiek urządzeń – umiejscowienie tych urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie oraz uciążliwość ustanowionego prawa. Na ogół górną granicą wysokości wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności jest wartość całej nieruchomości obciążonej. W szczególności w przypadku nieruchomości o względnie niewielkiej powierzchni przy ustalaniu górnej granicy wynagrodzenia z tytułu obciążenia jej służebnością nie powinno się poprzestawać na wartości tej części, która jest lub będzie wykorzystywana przez uprawnionego.
Wynagrodzenie stanowi iloczyn wartości rynkowej jednego metra gruntu zajętego pod pas służebny, powierzchni w metrach kwadratowych drogi koniecznej oraz współczynnika uwzględniającego inne
Dynamiczny wzrost wskaźników inflacyjnych w USA zwiększyło ryzyko, że wyższe ceny zostaną na dłużej. Głównym czynnikiem, od którego będzie to zależeć jest wysokość płac. W ostatnim czasie widać, że wykazują one silniejszy wzrost. Ryzyko spirali płacowo-cenowej stale rośnie. Wrześniowy CPI w Stanach Zjednoczonych wypadł na poziomie 5,4 proc. Był to już czwarty miesiąc z rzędu, kiedy dynamika wzrostu cen utrzymywała się powyżej 5 proc. Prognozy pokazują, że do końca roku wysokie poziomy raczej się utrzymają. Trwałość inflacji w przyszłym roku będzie w dużej mierze zależeć od tego czy wzrost płac znacznie przyspieszy. Jeśli by się tak stało, spirala płacowo – cenowa zaczęłaby się napędzać, a to przekładało by się na inflację. Najbardziej popularną miarą zarobków jest średnia stawka godzinowa, która jest podawana w ramach miesięcznego raportu z rynku pracy w USA. Przez wiele lat zarobki rosły dość stabilnie i umiarkowanie. Roczna stopa wzrostu znajdowała się w okolicach 2,3 proc. (dla stanowisk nie wymagających nadzoru). Początek pandemii spowodował, że płace dynamicznie wzrosły. Było to spowodowane tym, że pracownicy o niskim wynagrodzeniu stracili pracę. To spowodowało, że średnia podniosła się znacznie. Potem nastąpiło ożywienie gospodarcze, które przyniosło normalizację zarobków. Aktualnie jednak widać, że płace coraz bardziej oddalają się od trendu sprzed kryzysu. Dynamik wzrostu płacy godzinowej w USA, zmiana rod do roku, źródło: Bloomberg Można zaobserwować, że w ostatnich kilku miesiącach dynamiczne zmiany nastąpiły w obszarze niskich wynagrodzeń W rekreacji i hotelarstwie wzrosły one o 9,5 proc. przeWnioskodawca wskazał, że kwota 250.000,00 zł, została otrzymana przez spółkę w rozbiciu na 2 kwoty, co wynika z wewnętrznych ustaleń w akcie notarialnym - kwota 100.000,00 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności oraz kwota 150.000,00 zł tytułem odszkodowania za utracenie wartości nieruchomości.
. 1353281970211251210436
wysokość wynagrodzenia za służebność drogi koniecznej