Posadowienie domu z bali na wysokiej podmurówce czy wyniesionej piwnicy chroni bale przed zawilgoceniem, zwłaszcza zimą, gdy pokrywa śniegu ma ponad 1 m grubości. Domy z bali kochamy za swojski wygląd i specyficzny mikroklimat we wnętrzach. Jak się je buduje? Jakie mają wady i zalety domy z bali? Przeczytaj opinie. Najczęściej projekty domów z bali są w stylu drewnianego dworku lub wiejskiej chaty i doskonale wpisują się w polską tradycję. Domy z bali są synonimem naturalności, piękna i przytulności. Budowanie z bali jest stosunkowo łatwe i szybkie, chociaż niestety dość drogie. W drewnianych domach z bali dobrze się mieszka. Materiał ten nie tylko ładnie wygląda i pachnie, ale również reguluje poziom wilgotności we wnętrzach. Jest też zaskakująco ciepły. Dom z bali powinien być jednak wykonany z dobrego surowca, zgodnie ze sztuką ciesielską, a to ma swoją cenę. Domy z bali cena Domy z bali są znacznie droższe od domów szkieletowych, ponieważ do ich budowy trzeba zastosować duże ilości litego drewna, i to o dużych wymiarach. Ponadto wykonanie domu z bali jest bardzo pracochłonne, wymaga dużej wiedzy i precyzji, więc wykonawcy oczekują odpowiedniego wynagrodzenia. Domy z bali budują, podobnie jak szkieletowe, wyspecjalizowane firmy oraz ekipy cieśli. Doradzają w wyborze i przy adaptacji projektu domu z bali, przygotowują lub pozyskują w zaprzyjaźnionym tartaku drewno oraz wznoszą dom. Jest wiele sposobów budowania z bali. Domy wyglądające na pierwszy rzut oka podobnie mogą się różnić rodzajem zastosowanego drewna, kształtem bali, sposobem docieplenia. Można jeszcze znaleźć takich cieśli, którzy stosują tradycyjne, także regionalne techniki, potrafiących zbudować dom z bali bez użycia gwoździ. Czasem jednak ekipy ciesielskie zajmują się tylko konstrukcją, a do prac wykończeniowych trzeba wynajmować innych wykonawców. Zobacz też: Projekty gotowe domów w technologii szkieletowej z Kolekcji Muratora >>> Domy z bali konstrukcja Współczesne domy z bali mogą mieć konstrukcję różnego rodzaju. Klasyczna, oparta na tradycji, jest nazywana wieńcówką i polega na układaniu jednego grubego bala na drugim. Takie domy zbudowane nawet z grubych elementów, często o szerokości powyżej 20 cm, zazwyczaj się ociepla. Izolację w domu z bali umieszcza się między pomocniczym rusztem od strony zewnętrznej lub – co jest częściej praktykowane – od strony wnętrza. Odmianą tej konstrukcji jest ściana z podwójnych, dość cienkich bali z izolacją termiczną między nimi. Kolejny sposób na budowę domów z bali to układ sumikowo-łątkowy. Bale są tu cieńsze. Umieszcza się je między pionowymi słupami rozstawionymi w narożnikach, przy otworach okiennych i drzwiowych oraz w ścianach. Również w tym przypadku ocieplenie jest konieczne. Innym sposobem na uzyskanie efektu domu z bali jest zbudowanie solidnego szkieletu – ramy będącej właściwą konstrukcją domu, w której umieszcza się ocieplenie – i obłożenie go z zewnątrz balami pełniącymi funkcję wykończeniowo-dekoracyjną. Bale mają wówczas 8-12 cm grubości. Czasami na narożnikach stosuje się tak zwane fałszywe węgły imitujące prawdziwą wieńcówkę. Dostępne są też bale prefabrykowane wypełnione materiałem izolacyjnym, jednak w Polsce są one mniej popularne niż inne rozwiązania. Autor: Małgorzata Góra Dom świetnie wpisuje się w otoczenie, a jednocześnie jest w pełni dostosowany do potrzeb mieszkańców Dom z bali klejonych: cena Prezentowany projekt domu Alicja zakłada konstrukcję ścian z bali o przekroju 20,5 x 20,5 cm. Dom ma powierzchnię użytkową 156,81 m2. To dom parterowy z poddaszem użytkowym. Bale są łączone kołkami drewnianymi i uszczelniane taśmą lnianą i jutową. Konstrukcja ścian, stropu, więźby z izolacją przeciwwilgociową oraz ścian szczytowych kosztuje 349 500 zł. Krycie dachu blachodachówką, montaż orynnowania, reszta izolacji przeciwwilgociowych, impregnacja, osadzenie okien pionowych i połaciowych oraz drzwi, budowa kominów, wykonanie podbitki dachowej, montaż i izolacja akustyczna szkieletowych ścian wewnętrznych pochłoną 79 200 zł. Za pozostałe prace, w tym ocieplenie dachu i podłogi parteru, wykończenie podłóg, ułożenie posadzki z paneli drewnianych, wykończenie ścian szkieletowych boazerią imitującą bale, montaż drzwi wewnętrznych, montaż schodów drewnianych, wykończenie sufitów boazerią drewnianą, trzeba zapłacić 80 600 zł. Razem za tak zbudowany dom przyjdzie zapłacić netto 509 300 zł, brutto (+ 8% VAT) – 550 044 (3507 zł/m2). Niestety, to nie koniec kosztów. Trzeba jeszcze doliczyć budowę fundamentu (44 928 zł brutto) i montaż wkładu kominowego. Cena nie obejmuje jednak wysokiego kosztu instalacji i białego montażu. Autor: Jarosław Sosiński Do budowy stosowane są zwykle bale prostokątne czterostronnie strugane, grubości od 8 do 11 cm. Są też bale okrągłe średnicy 14, 16, 18, a nawet 23 cm z wyfrezowanymi gniazdami i zamkami. Projekty domów z bali Najtańszą opcją jest skorzystanie z projektów gotowych zaplanowanych z myślą o domu w technologii drewnianej. Zachęcają do tego również firmy wykonawcze. Technologia budowy domu zakładająca konstrukcję z bali narzuca pewne ograniczenia w rozplanowaniu przestrzeni, dlatego wykonawcy współpracują z architektami specjalizującymi się w rozwiązaniach tego typu. Nie każdy projekt da się zaadaptować na dom z bali. Ponieważ zazwyczaj robi się wszystkie elementy z drewna – ściany zewnętrzne, wewnętrzne, stropy i dach – trzeba znać specyfikę tego budulca. Rozpiętość między podporami musi być nieco mniejsza niż w przypadku domów murowanych ze stropami betonowymi. Najczęściej już co 4,5-5 m we wnętrzu pojawiają się słupy. Zazwyczaj tylko ściany zewnętrzne wykonuje się z bali. W środku funkcję konstrukcyjną pełnią podciągi (główny podciąg w domu z bali tradycyjnie zwany jest sosrębem) oparte na słupach. Jeżeli konstrukcję domu robi się z bali klejonych, rozpiętości między podporami mogą być większe, jednak w domach mieszkalnych też rzadko przekraczają 6 m. Sprawdź też: gotowe projekty domów drewnianych - HITY >>> Większe wymiary nie są zalecane ze względu na drżenie, uginanie się stropu i towarzyszące temu nieprzyjemne doznania mieszkańców. Maksymalna długość bali wynosi 13 m (wymiar ten jest w dużej mierze ograniczony przez możliwości transportu). Same domy mogą być dłuższe. Bale łączy się wówczas na długości. W przypadku bali klejonych połączenia są prawie niewidoczne. Łączy się je na zasuwki i z boku w miejscu styku widać tylko cienką kreskę. Ze względów finansowych oraz funkcjonalnych (rozprowadzenie instalacji) ściany działowe w damach z bali najczęściej wykonuje się w konstrukcji szkieletowej. W taki sam sposób buduje się poddasza. Fachowcy na życzenie klientów mogą jednak zrobić te fragmenty domu z bali. Dom z bali ocieplony pianką poliuretanową, ogrzewany pompą ciepła Autor: Jarosław Sosiński Domy z bali budują wyspecjalizowane firmy. Obrobione i docięte elementy są gotowe do montażu. Autor: George Domy Okna Drzwi Drewniane Drewno reguluje poziom wilgotności w pomieszczeniach i pozwala utrzy­mywać w nich zdrowy mikroklimat. Można to odczuć w domach z bali Przygotowanie drewna do budowy domu z bali Drewno po ścięciu musi zostać wstępnie obrobione i wysuszone. Najszybciej suszy się je w suszarniach komorowych oraz próżniowych. Takie suszenie ma też tę zaletę, że niszczy ewentualne szkodniki drewna i ich larwy. Następnie obrabia się je do końcowej postaci, dążąc do uzyskania gładkiej powierzchni i zadanego kształtu. Taką gładką powierzchnię ma drewno czterostronnie strugane. Sprawia ona, że jest bardziej odporne na ogień niż drewno o nierównej powierzchni, bo płomienie się po nim ślizgają. Jest też naturalnie odporne na szkodniki. Niektórzy już na tym etapie wycinają w balach zamki lub kształtują wystające pióra, którymi się je łączy. Gotowe elementy zabezpiecza się, stosując impregnację ciśnieniową lub zanurzanie w wannach z impregnatem. Ten pierwszy sposób powoduje głębsze wnikanie preparatu. Ze względu na duże gabaryty większe bale i płazy nie zawsze dają się wysuszyć komorowo. Suszy się je na powietrzu, czyli sezonuje, najlepiej przez kilka lat. Optymalna wilgotność, jaką powinno osiągnąć drewno do budowy domu, to 18-19%. Większa utrata wilgotności spowodowałaby, że mogłoby chłonąć ją z otoczenia. Można też używać bali o większej wilgotności, tak zwanych zielonych. Jest to drewno suche powierzchniowo, ale niesezonowane. Ma wilgotność 25%. Dom z takiego drewna bardziej pracuje i podczas budowy wymaga sporych umiejętności ciesielskich, jednak kiedy już osiądzie, jest ciepły, szczelny i trwały. Najmniej wilgoci mają elementy z drewna klejonego. Mają wilgotność wynoszącą 15%. Autor: Andrzej Szandomirski Odpowiednio zabezpieczone i zaprojektowane domy drewniane mogą być wyposażone w kominek. Także na tarasie Autor: Jarosław Sosiński Zanim bale trafią na plac budowy, są wcześniej dopasowywane i numerowane na placu montażowym. Kształ i rodzaje bali do budowy domu Bale do budowy domu to często elementy z rdzeniem, wtedy każdy z nich pochodzi z jednego drzewa. Takie bale mają tendencję do skręcania się. Oczywiście im grubsze i dłuższe mają być bale, tym materiał jest droższy. Odmianą bali są płazy. Te nie zawierają rdzenia. Są to elementy powstałe po przecięciu pnia i wycięciu z jego środka deski. Brak rdzenia powoduje, że się mniej wyginają. Z jednej strony są płaskie. Druga strona, czyli oflis, może być półokrągła lub obrobiona do innego kształtu. Aby uzyskać dwa płazy o szerokości 20 cm, średnica drzewa musi wynosić mniej więcej 70 cm. Przed obrobieniem bale i płazy mają na swojej długości nierówną średnicę – z jednej strony są węższe, z drugiej szersze. Po obróbce mogą mieć różny kształt przekroju – prostokątny, kwadratowy, półokrągły. Krawędzie bali mogą być obrabiane przez ciosanie (to tradycyjny sposób obróbki, wtedy trzeba je ręcznie do siebie dopasowywać), cięcie lub toczenie. Średnica bali wynosi od 8 do 30 cm. Elementy grubsze spotyka się rzadziej. Są też firmy budujące domy z bali z drewna klejonego. Takie drewno może być oznaczone symbolem KVH (powstaje wówczas z kantówek klejonych w długości na mikrowczepy) lub BSH (jeżeli jest dodatkowo sklejane warstwowo). Tak przygotowane elementy nie skręcają się i nie rozsychają, są jednak droższe niż bale z litego drewna. Autor: Piotr Mastalerz O tym, czy w domu z bali będzie ciepło, decyduje szczelne połączenie bali i wypełnienie styków dodatkową izolacją. Domy z bali są najzdrowsze. Szczególnie te z bali naturalnych, nieimpregnowanych chemicznie, zabezpieczonych góralskimi metodami - szarym mydłem lub naturalnymi impregnatami zawierającymi woski bądź oleje. Czy domy z bali są ciepłe? Drewniane bale mają bardzo dużą pojemność cieplną. Gdy są nagrzane, długo oddają ciepło. Producenci i mieszkańcy domów z bali twierdzą, że dobrze uszczelnione budynki o ścianach z bali grubości 27-30 cm są wystarczająco ciepłe i przy obecnych zimach nie zużywa się do ich ogrzania więcej energii niż w zbudowanych w innych technologiach charakteryzujących się lepszymi współczynnikami. Jednak podczas długo utrzymujących się mrozów (również w ciągu dnia) mogłyby przemarzać. Bardzo duży wpływ na izolacyjność domu z bali ma szczelność połączeń między balami oraz w narożnikach. To element, który w dużej mierze zależy od wykonawcy. Zakładając, że lambda drewna wynosi 0,14-0,16 W/(m•K), obowiązujący współczynnik U = 0,25 W/(m2•K) osiąga ściana z bali o szerokości 18 cm docieplona 10-centymetrową warstwą wełny mineralnej lub z bali szerokości 14 cm docieplona warstwą 15 cm wełny i wykończona deskami. Docieplając bale o grubości 24 cm warstwą 23 cm wełny drzewnej, można wybudować ścianę o U = 0,15 W/(m2•K). Domy z bali ocieplenie Do ocieplenia domów z bali wybiera się najczęściej wełnę mineralną, drzewną lub celulozę. Lepiej nie stosować styropianu ani płyt PIR. Są to materiały o budowie zamkniętokomórkowej i łatwo może dojść do wykroplenia się wilgoci na ich styku z drewnem. Poddasze w domu z bali można ocieplić pianą PIR otwartokomórkową, a ściany natryskiem z celulozy. Ocieplenie domu z bali układa się od strony zewnętrznej lub od wnętrza. Częściej wybierany jest ten drugi sposób, ponieważ umożliwia zachowanie oryginalnego wyglądu elewacji domu z bali. Trudniej jednak zachować wtedy ciągłość ocieplenia i wyeliminować mostki termiczne na styku przegród konstrukcyjnych. Podczas ocieplania domu z bali od wewnątrz należy zadbać o ochronę materiału izolacyjnego przed wilgocią transportowaną z ciepłym powietrzem. Od wewnątrz izolację osłania się paroizolacją, a od zewnątrz wiatroizolacją zrobioną z membrany wysokoparoprzepuszczalnej. Między balami a wiatroizolacją pozostawia się szczelinę umożliwiającą odprowadzenie wilgoci. Warstwę wykończeniową, którą są zazwyczaj płyty gipsowo-kartonowe lub deski, również odsuwa się od paroizolacji na odległość 2-3 cm. Szczelina powinna mieć zapewniony wlot oraz wylot powietrza. Niekiedy pod płytami gipsowo-kartonowymi stosuje się płyty OSB, które wzmacniają i usztywniają poszycie. Mają one też właściwości paroizolacyjne. Niektórzy wykonawcy domów z bali namawiają do ocieplenia wełną drzewną. Może ona magazynować (przyjmować i oddawać) wilgoć. Jest nieco droższa niż popularniejsza wełna mineralna, ale umożliwia zrezygnowanie z foliowania domu, co poprawia mikroklimat wnętrza i pozwala w pełni wykorzystać właściwości drewna. Gotowy dom z bali: montaż na budowie Firmy często wstępnie montują dom z bali na własnym placu. Pozwala to na dokładne spasowanie elementów i ich ponumerowanie. Tak przygotowane bale przywożą ciężkimi samochodami na właściwy plac budowy i układają na fundamencie przygotowanym wcześniej przez inwestora. Mogą to być ławy lub płyta. Fundamenty muszą być zaizolowane przeciwwilgociowo, aby chronić leżące na nich elementy. Sprawdź też: dom z bali okrągłych >>> Wilgoć to jeden z największych wrogów drewna. Z fundamentu mogą być wypuszczone 30-centymetrowe metalowe szpilki, na które nadziewa się podwalinę – tak nazywany jest pierwszy gruby bal leżący na fundamencie. Szpilki służą przede wszystkim do ustalenia położenia ścian, ponieważ narożniki muszą tworzyć idealne kąty proste. Innym sposobem kotwienia domu jest działanie odwrotne – przykręcanie podwaliny do fundamentu. Następnie za pomocą podnośników układa się poszczególne bale jeden na drugim, żmudnie łącząc je ze sobą. Zazwyczaj ta sama ekipa wykonuje w domu z bali drewniany strop, więźbę dachową, ściany działowe oraz ocieplenie i wstawia okna. Ze względu na pracę drewna elementy te montuje się nieco inaczej niż w domu murowanym, dlatego ważne, aby te prace przeprowadzali fachowcy znający specyfikę materiału użytego na konstrukcję. Montaż domu z bali trwa 4-8 tygodni. Wideo: dom z bali Łączenie bali i wznoszenie ścian: ważny etap budowy Bale muszą być ze sobą połączone, a spoiny pionowe w narożnikach i poziome między balami muszą być dobrze uszczelnione. Łączenie bali to niezwykle istotny element budowania w tej technologii. Ściany wzniesione z leżących jeden na drugim bali muszą wytrzymać rozpierające je siły spływające z dachu. Niektórzy wykonawcy domów z bali, hołdujący dawnym technikom budowania, łączą ze sobą bale drewnianymi dyblami, inni używają do tego szpilek. Ważne, aby dyble lub szpilki były ustawione dość gęsto (co 30 cm). Równie istotne dla stabilności domu jest zaklinowanie bali w narożnikach. Tam łączy się je tradycyjnie na zamki ciesielskie, węgieł prosty, na obłap albo na jaskółczy ogon i na drewniane czopy, a całość zazwyczaj wzmacnia stalowym prętem. Węgieł musi być precyzyjnie docięty, gdyż od tego zależy prawidłowe osiadanie bala lub płazu i dociskanie (doszczelnianie) przestrzeni pod nim. Ten charakterystyczny element domu z bali może wyglądać różnie. Najbardziej dekoracyjne są narożniki z ostatkami, czyli wysuniętymi końcówkami bali. Sposobów uszczelniania przestrzeni między balami też jest wiele. Bale łączy się na obłap, własne pióro-wpust lub obce pióro. Ten ostatni sposób jest trudny ze względu na osiadanie bali i konieczność przewidzenia tego procesu. Obce pióra muszą być krótsze niż szczeliny, w które wchodzą. W wąskich balach (12, 14 cm) stosuje się jedno pióro, w szerszych – dwa. Między piórami układa się różne materiały uszczelniające: wełnę mineralną, filc. Bale uszczelnia się też taśmą rozprężną. Od zewnątrz taśma ta może być dodatkowo nasączona żywicą. Między balami umieszcza się też wełnę owczą. Na specjalne życzenie inwestorów niektórzy wykonawcy oferują mszenie, czyli uszczelnianie wiórami drewnianymi zaplatanymi w warkocz (wełnianką). Trzeba być jednak przygotowanym na konieczne poprawki po dwóch sezonach – drewniane wióry się rozsychają. Nie praktykuje się już stosowanego dawniej obtykania mchem – jego pozyskiwanie jest nielegalne. Domy z bali: dach Dach w domu z bali ma konstrukcję płatwiowo-kleszczową lub jętkową. Dachy domów z bali można kryć wszelkimi dostępnymi materiałami. Jeśli na dachu będą układane gonty bitumiczne, do krokwi trzeba zamocować poszycie z desek lub wodoodpornych płyt wiórowych i pokryć je papą. Sztywnego podkładu nie trzeba wykonywać pod blachę dachówkową, dachówkę ceramiczną lub cementową. Zamiast niego do krokwi mocuje się folię wstępnego krycia, a następnie ruszt drewniany. Dachy domów z bali kryje się też trzciną (strzecha), gontami drewnianymi albo słomą. Od spodu dachy ociepla się wełną mineralną, po czym mocuje paroizolację. Sufit w domu z bali wykańcza się płytami gipsowo-kartonowymi lub boazerią. Instalacje w domu z bali Dom z bali: instalacja elektryczna Rozprowadzenie elektryki w domu z bali może być zrobione na kilka sposobów. Kable wcale nie muszą znajdować się na wierzchu. Często w balach wierci się otwory i wprowadza się w nie osłony - ognioodporne peszle, w których umieszcza się kable. Jeżeli ściany działowe w domu z bali mają konstrukcję szkieletową (co jest rozwiązaniem nieco tańszym), wówczas ukrywa się w nich przewody elektryczne. Przekroje kabli powinny być policzone i dobrane z „zapasem”, aby nie doszło do przegrzania instalacji i zwarcia. Dom z bali: instalacje sanitarne Instalacje sanitarne sytuuje się najczęściej w narożnikach domu. Rury rozprowadza się w warstwach podłogi. Tak jak w przypadku innych stałych elementów, jeżeli rury są sztywne, trzeba podczas montażu przewidzieć ruchy domu i pozostawić przestrzeń umożliwiającą osiadanie. W domach z bali konieczna jest instalacja odgromowa! Osiadanie domu z bali Dom z bali nieustannie pracuje, ponieważ drewno dostosowuje swoją wilgotność do otoczenia. Budując go, trzeba przewidzieć, w jakim stopniu osiądzie. W praktyce osiadanie domu parterowego z użytkowym poddaszem, zrobionego z tzw. suchego bala o wilgotności 18%, wynosi 1-3,5 cm (maksimum 5 cm). Jeżeli dom wznosi się z mokrych bali, może osiąść na jednej kondygnacji nawet o 15-18 cm (do 6%). Przyjmuje się, że ten proces trwa w przypadku domu z drewna suszonego przez dwa sezony grzewcze. Dom z bali mokrych (zielonych) może osiadać nawet 5 lat. Sprawdź też: domy kanadyjskie - prawdy i mity >>> Drewno zmienia wymiar w płaszczyźnie równoległej do słoi. Dlatego wszystkie pionowe elementy domu z bali, jak słupy, okna, drzwi, ruszt ścianek działowych i ocieplenia, konstrukcja dachu oraz obróbki przy kominach, muszą być tak zamocowane, aby nie przeszkadzały w swobodnym ruchu, a nad lub pod nimi był zachowany luz na osiadanie (zleganie) ścian zewnętrznych. Okna w domu z bali montuje się często na ślizgach. Są to pionowe słupy wpuszczone w bale. Ściana domu z bali, osiadając, ślizga się po nich. Jednocześnie taki element usztywnia ścianę. W podobny sposób bale ślizgają się po ścianie działowej wykonanej w konstrukcji szkieletowej. Luzy między ścianą i stropem są maskowane listwami mocowanymi tylko do sufitu. Poprawkę na osiadanie należy też przyjąć przy słupach – po ściśnięciu się ścian mogą się zrobić za długie. Dlatego od razu trzeba zrobić je nieco krótsze. Można regulować ich ustawienie, na przykład śrubą u podstawy słupa, którą co jakiś czas luzuje się. Osiadanie domu z bali wpłynie też na obróbkę blacharską przy kominie. Często przygotowuje się dwie obróbki – jedną ślizgającą się po kominie, drugą docelową zamocowaną na stałe. Po zakończeniu osiadania obróbka stała przykrywa tę pierwszą ruchomą. Jeżeli dom z bali jest ocieplony i izolacja jest ułożona między słupkami, to również je należy zamocować tak, aby mogły przesuwać się na słupkach, a z góry lub przy podłodze trzeba pozostawić szczelinę (wypełnioną miękką wełną), żeby ruszt się nie zaklinował. Najmniej osiada dom z bali z drewna klejonego, chociaż taka ściana również pracuje. Przyjmuje się, że wysokość bala klejonego zmniejsza się po kilku sezonach grzewczych o 1 mm.